Perswazje (ang. Persuasion) – to powieść obyczajowa Jane Austen wydana w 1817 roku (pośmiertnie). Jest to jednocześnie portret szlachty angielskiej początku XIX wieku oraz interesujący romans, zapowiadający późniejszą powieść psychologiczną.

Perswazje to najpóźniejsza powieść Jane Austen. Na tle poprzednich wyróżnia się bardzo subtelnym i wnikliwym rysunkiem psychologicznym postaci głównej bohaterki, dwudziestosiedmioletniej Anny Elliot, którą rodzina osiem lat wcześniej namówiła do zerwania zaręczyn, "wyperswadowując" jej związek z młodym, świetnie się zapowiadającym, lecz pozbawionym na razie materialnego zabezpieczenia bytu kapitanem Fryderykiem Wentworthem (stąd tytuł książki).

Postacie

• Anna Elliot
• Fryderyk Wentworth
• Sir Walter Elliot
• Elżbieta Elliot
• William Elliot
• Lady Russell
• Mary Musgrove
• Karol Musgrove
• Luiza Musgrove
• Henrietta Musgrove
• Admirał Croft
• Zofia Croft
• Pani Smith

Treść

Anna Elliot mieszka w Kellynch Hall z ojcem – podstarzałym, zapatrzonym w siebie baronetem i złośliwą, egoistyczną i zarozumiałą siostrą, Elżbietą. Lady Elliot zmarła dawno temu, powierzając opiekę duchową nad córkami swej przyjaciółce – lady Rusell, która wyjątkowo pokochała właśnie skromną, delikatną Annę. Anna jest starą panną, gdyż osiem lat wcześniej za namową rodziny zerwała zaręczyny z kapitanem Wentworthem, który wówczas jeszcze czekał na przyznanie okrętu, a więc nie miał jak zapewnić bytu rodzinie. Później wzbudzała zainteresowanie mężczyzn, ale sama dochowała wierności ukochanemu. Wskutek rozrzutnego trybu życia i braku zapobiegliwości Elliotowie muszą wydzierżawić posiadłość i przenieść się do Bath. Okazuje się, że Kellynch Hall ma wynająć admirał Croft, którego żona jest jedyną siostrą kapitana Wentwortha, więc Anna wpada w panikę, bojąc się spotkania po latach. Na szczęście przychodzi zaproszenie od młodszej siostry, Mary, z którego Anna z westchnieniem ulgi korzysta. Przenosi się do państwa Musgrove'ów, gdzie staje się dobrym duchem: łagodzi spory między małżonkami oraz między swą siostrą a jej teściową i siostrami męża, opiekuje się rozbrykanymi siostrzeńcami i całymi wieczorami gra na klawikordzie na zaimprowizowanych tańcach ku wdzięczności uroczych panien na wydaniu, sióstr jej szwagra. Jednak okazuje się, że Anna nie jest bezpieczna u siostry. Wskutek kontaktów towarzyskich z państwem Croft, kapitan Wentworth zostaje zaproszony do Musgrove'ów na kolację. Anna unika pierwszego spotkania, pozostając w domu z chorym siostrzeńcem. Jednak wkrótce kapitan Wentworth, zachwycony ciepłym przyjęciem i otoczony względami obydwu sióstr Musgrove, Luizy i Henrietty, staje się częstym gościem w domu teściów Mary.

Anna i kapitan Wentworth starają się siebie unikać. On z początku jest zaszokowany tym, jak bardzo się zmieniła na niekorzyść jej powierzchowność, czemu daje wyraz w rozmowie z Mary, która bezmyślnie i z nieświadomym okrucieństwem powtarza to Annie. Historia miłości Anny nie jest znana, a wszyscy wokół spekulują, z którą z panien Musgrove kapitan zamierza się ożenić. Ponieważ Henrietta po okresie fascynacji przystojnym kapitanem zaręcza się jednak ze swoim kuzynem, wszycy traktują jako pewnik uczucie Wentwortha do Luizy. Któregoś dnia towarzystwo wpada na pomysł udania się na kilkudniową wycieczkę do Lyme. Dla Anny, która niemal nigy nie opuszczała rodzinnego domu, jest to wielka atrakcja, mimo że obojętność kapitana sprawia jej ból, podobnie jak niechcący podsłuchane jego słowa, gdy w rozmowie z Luizą zachwycał się kobietami o silnym charakterze i niezłomnej woli, przeciwstawiając je z pogardą tym, które dają sobą powodować i wyperswadować to, co uważają za słuszne. Na miejscu zastają przyjaciół kapitana Wentwortha, w tym nieszczęśliwego kapitana Benwicka, młodzieńca rozpaczającego po śmierci narzeczonej. Anna stara się go podnieść na duchu, rozmawiając o poezji i wzniosłych dziełach, co wzbudza wdzięczność Wentwortha. Jego uczucia do Anny przechodzą tu przeobrażenie: widząc, jak delikatnie, lecz wytrwale wspiera jego przyjaciela ma szansę docenić jej walory ducha, a zachwyt na twarzy przypadkowego przechodnia, mijającego Annę podczas spaceru całej grupy nad morzem ukazuje mu, że jej uroda mimo upływu lat wciąż zachwyca. Największe znaczenie ma jednak zachowanie Anny podczas wypadku: popędliwa Luiza, skacząc wbrew prośbom towarzystwa z wysokich schodów, rozbija sobie głowę. Dawna ukochana jako jedyna zachowuje zimną krew i panuje nad sytuacją.

Luiza, wbrew obawom o jej życie, powoli dochodzi do zdrowia; Anna tymczasem wyjeżdża do lady Russell, aby potem razem z nią pojechać do Bath i dołączyć do rodziny. W Bath okazuje się, że ojciec ze starszą siostrą już zaakceptowali nowe miejsce i prowadzą ożywione życie towarzyskie, którego ozdobą jest William Elliot – kuzyn Elliotów, który niespodziewanie postanowił nawiązać kontakt z unikaną dotychczas rodziną. Jest on młodym, eleganckim, bardzo bogatym, mającym świetne maniery i prezencję wdowcem. Okazuje się, że to on był zachwyconym wdziękiem Anny mężczyzną nad morzem w Lyme, a jego oczarowanie piękną panną nie minęło. Zaczyna jej asystować i wkrótce po Bath zaczynają chodzić pogłoski o ich rychłych zaręczynach. Jednak Anna, po chwili oczarowania wizją zostania, jak ukochana zmarła matka, lady Elliot, wbrew oczekiwaniom uszczęśliwionej taką wspaniałą perspektywą lady Russell nie planuje wychodzić za kuzyna. Nie ufa jego niejasnej przeszłości, nie zapomniała też o dawnym ukochanym. W międzyczasie przychodzą zadziwiające wieści: podczas choroby Luizy kapitan Wentworth wyjechał, a jego miejsce przy boku chorej zajął kapitan Benwick, który tak się przejął losem chorej, że wkrótce zakochał się w niej, oświadczył i został przyjęty. Sam zaś kapitan Wentworth przyjeżdża do Bath wraz z siostrą i jej mężem. Jego zmieszanie podczas przypadkowego spotkania uświadamia Annie, że cokolwiek działo się wcześniej, dawne uczucia między nimi odżyły. Napełnia ją to otuchą. Zaczyna dawać ukochanemu sygnały, starając się dać mu do zrozumienia, że ona się nie zmieniła. Kapitan Wentworth, rozdarty między nadzieją a rozpaczą (wszyscy wokół mówią o zaręczynach Anny z bogatym i utytułowanym kuzynem), wyznaje jej w końcu miłość. Po latach Anna i kapitan Wentworth odnawiają swe zaręczyny i biorą ślub.